Бүген ТР Дәүләт Советы Президиумы утырышында экология министры Александр Шадриков Идел дәрәҗәсе буенча вәзгыять һәм Татарстан елгаларын савыктыру эше турында сөйләде
Бүген ТР Дәүләт Советында ТР Дәүләт Советы Президиумы утырышы узды. «Экология» илкүләм проектының «Иделне савыктыру» федераль проектын гамәлгә ашыру турындагы доклад белән депутатлар алдында табигать саклау ведомствосы министры чыгыш ясады.
Федераль һәм төбәк программалары ярдәмендә Татарстанда чистарту корылмаларын реконструкцияләү һәм төзү бара, Иделгә тискәре йогынты ясаучы объектлар – бу ләм кырлары һәм Озерный нефть ятмасының баткан торбалары юкка чыгарыла. 2024 елга кадәр «Иделне савыктыру» федераль проекты буенча финанслауның гомуми күләме 10,2 млрд сум тәшкил итә, шул исәптән 8,3 млрд федераль бюджеттан.
Спикер билгеләп үткәнчә, халыкның бу күп вакыт таләп итә торган һәм катлаулы экотернәкләндерү эшенең нәтиҗәсен тоюы мөһим. Александр Шадриков проблемалы мәсьәләләргә игътибарны юнәлтте. Диффуз агынтылар, чистарту корылмаларының канәгатьләнерлек эшләмәве, ярларның законсыз төзелеше бу һәм башка сәбәпләр су объектларының деградациясенә китерә.
«Татарстан Республикасында төрле милек формасындагы 183 чистарту корылмасы бар. Аларның унысы өлешенә агынты суларның 87 проценты туры килә. 42 процент күләме-Казанның «Водоканал» МУПына туры килә. 2014 елдан башлап гына да республика программасы кысаларында 2 млрд сумлык муниципаль корылмалар төзү яки модернизацияләү буенча 100гә якын чара үткәрелде. 2021 елдан, «Экология» илкүләм проектының «Иделне савыктыру» федераль проекты ярдәмендә, без Казанның биологик чистарту корылмаларын реконструкцияләүгә керештек, алар Иделнең төп 200 пычраткычлары исемлегенә керә. Эшләрнең гомуми бәясе 7,6 млрд сум», - дип билгеләде спикер.
Яңа чистартуларны проектлау барышында тагын бер проблеманы – Казанның ләм кырларын бетерү турында карар кабул ителде. 50 ел куллау дәвамында 4 миллион кубометр явым-төшем тупланган. Объект инде күптән проект куәтен төгәлләгән, кайбер участоклар 8,5 метр тирәнлеккә җиткән, ә сусаклагычның якынлыгын исәпкә алсак, бу Идел елгасы өчен реаль куркыныч булган. Хәзер бу тискәре йогынты объекты рекультивацияләнә.
Татарстан Республикасының экологик проблемаларга шундый комплекслы карашы Россия Хөкүмәте Рәисе урынбасары Виктория Валериевна Абрамченко һәм Россия Федерациясе Табигый байлыклар һәм экология министры Александр Козлов тарафыннан югары бәяләнде. Абрамченко кушуы буенча Казанда семинар-киңәшмә узды, анда «Иделне савыктыру» федераль проектында катнашучы 16 төбәк вәкилләре эш тәҗрибәсе турында фикер алыштылар.
Пычратылган агынты сулар күләмен киметү һәм җыелган зыян объектларын бетерү проектларыннан тыш, Татарстанда елгаларны һәм күлләрне торгызу һәм саклау буенча чаралар да бара. Әйтик, уникаль су объектларын саклап калу максатыннан, «Уникаль су объектларын саклау» федераль проектында катнашуның дүрт елында республикада 3 объект чистартылган. Проектны гамәлгә ашыру башланганнан бирле федераль бюджеттан каралган финанслауның гомуми күләме 600 млн сумнан артык тәшкил итә.
Киләсе елда Чаллыда Мәләкәс елгасының 4,6 км чистарту эше дәвам итәчәк.
Беренче участок «Центррегионводхоз» федераль дәүләт бюджет су хуҗалыгы учреждениесы «Средволгаводхоз» филиалы тарафыннан 2023 елда федераль бюджет акчалары хисабына тәмамланган. 3,1 км озынлыктагы һәм 320 млн сумлык икенче участокны чистартуны финанслау 2025-2026 елларга федераль бюджет акчалары хисабына каралган.
«Шуны да искәртәсем килә: «Иделне савыктыру» һәм «Уникаль су объектларын саклау» проектлары быел тәмамлана. Россия Президенты Владимир Владимирович Путин кушуы буенча илнең су объектларын экологик сәламәтләндерү буенча яңа бердәм федераль проект формалаштырыла. Хәзерге вакытта Хөкүмәт проект паспортын төзи. 29 сулыкны сәламәтләндерү һәм 17 чистарту корылмасын реконструкцияләү буенча безнең тәкъдимнәр Россия Табигать министрлыгына җибәрелгән инде», - дип сөйләде Александр Шадриков.