ТР Экология һәм табигать ресурслары министрлыгының гамәлләренә, гамәл кылмавына шикаять белдерү тәртибе

Татарстан Республикасы Экология һәм табигать ресурслары министрлыгының норматив хокукый актларына, шулай ук Татарстан Республикасы Экология һәм табигать ресурслары министрлыгының граждан (Арбитраж) суд эшчәнлеге тәртибендә карарларына, гамәлләренә (гамәл кылмавына) шикаять белдерү

59-ФЗ

Россия Федерациясе гражданнарының мөрәҗәгатьләрен карау

тәртибе турында федераль закон

2 статья. Гражданнарның мөрәҗәгать итү хокукы

1. Гражданнар шәхсән мөрәҗәгать итәргә, шулай ук гражданнар берләшмәләренең, шул исәптән юридик затларның, дәүләт органнарына, җирле үзидарә органнарына һәм аларның вазыйфаи затларына, дәүләт һәм муниципаль учреждениеләргә һәм гавами әһәмиятле функцияләрне гамәлгә ашыру йөкләнгән башка оешмаларга һәм аларның вазыйфаи затларына мөрәҗәгать итәргә хокуклы.

(1 өлеш 2013 елның 7 маендагы 80-ФЗ номерлы Федераль закон редакциясендә)

2. Гражданнар ирекле һәм ирекле рәвештә мөрәҗәгать итү хокукын гамәлгә ашыра. Гражданнарның мөрәҗәгать итү хокукын гамәлгә ашыру башка затларның хокукларын һәм ирекләрен бозмаска тиеш.

3. Гражданнарның мөрәҗәгатьләрен карау бушлай башкарыла.

3 статья. Гражданнарның мөрәҗәгатьләрен карап тикшерүгә бәйле хокукый мөнәсәбәтләрне хокукый җайга салу

1. Гражданнарның мөрәҗәгатьләрен карап тикшерү белән бәйле хокукый мөнәсәбәтләр Россия Федерациясе Конституциясе, Россия Федерациясенең халыкара килешүләре, федераль конституциячел законнар, әлеге Федераль закон һәм башка федераль законнар белән җайга салына.

2. Россия Федерациясе субъектларының законнары һәм башка норматив хокукый актлары гражданнарның мөрәҗәгать итү хокукын яклауга юнәлдерелгән нигезләмәләрне, шул исәптән әлеге Федераль законда билгеләнгән гарантияләрне тулыландыручы мөрәҗәгатьләргә гражданнарның хокуклары гарантияләрен билгели ала.

4 статья. Әлеге Федераль законда кулланыла торган төп терминнар

Әлеге Федераль закон максатлары өчен түбәндәге төп терминнар кулланыла:

1) граждан мөрәҗәгате (алга таба - мөрәҗәгать) - дәүләт органына, җирле үзидарә органына яисә вазыйфаи затка язма рәвештә яисә электрон документ рәвешендә тәкъдим итү, гариза һәм шикаять, шулай ук гражданның дәүләт органына, җирле үзидарә органына телдән мөрәҗәгате;

(2010 елның 27 июлендәге 227-ФЗ номерлы Федераль закон редакциясендә))

2) тәкъдим-гражданга законнарны һәм башка норматив хокукый актларны камилләштерү, дәүләт органнары һәм җирле үзидарә органнары эшчәнлеген камилләштерү, иҗтимагый мөнәсәбәтләрне үстерү, дәүләт һәм Җәмгыять эшчәнлегенең социаль-икътисадый һәм башка өлкәләрен яхшырту буенча рекомендацияләр;

3) гражданинның аның конституциячел хокукларын һәм ирекләрен яисә башка затларның конституциячел хокукларын һәм ирекләрен гамәлгә ашыруда ярдәм итү турындагы мөрәҗәгате, йә законнарны һәм башка норматив хокукый актларны бозу, дәүләт органнары, җирле үзидарә органнары һәм вазыйфаи затлар эшендә җитешсезлекләр, яисә күрсәтелгән органнар һәм вазыйфаи затлар эшчәнлеге критикасы турында хәбәр, яисә күрсәтелгән органнар һәм вазыйфаи затлар эшчәнлегенең тәнкыйтьчесе;

4) шикаять - гражданинның аның бозылган хокукларын, ирекләрен яки законлы мәнфәгатьләрен яисә хокукларын, ирекләрен яисә законлы мәнфәгатьләрен торгызу яки яклау турында үтенечен;

5) вазыйфаи зат-хакимият вәкиле функцияләрен башкаручы яисә дәүләт органында яки җирле үзидарә органында оештыру-боеру, административ-хуҗалык функцияләрен башкаручы зат, даими, вакытлыча яки махсус вәкаләтләр буенча.

5 статья. Мөрәҗәгатьне караганда гражданның хокуклары

Граждан дәүләт органы, җирле үзидарә органы яисә вазыйфаи зат тарафыннан мөрәҗәгатьне караганда хокуклы:

1) өстәмә документлар һәм материаллар тапшырырга яки аларны бетерү турында үтенеч белән мөрәҗәгать итәргә, шул исәптән электрон формада;

(2010 елның 27 июлендәге 227-ФЗ номерлы Федераль закон редакциясендә))

2) мөрәҗәгатьне карап тикшерүгә кагылышлы документлар һәм материаллар белән танышу, әгәр бу башка затларның хокукларына, ирекләренә һәм законлы мәнфәгатьләренә кагылмаса һәм әлеге документларда һәм материалларда дәүләт яисә федераль закон тарафыннан саклана торган башка серне тәшкил итүче мәгълүматлар булмаса;

3) әлеге Федераль законның 11 статьясында күрсәтелгән очраклардан тыш, мөрәҗәгатьтә куелган мәсьәләләрнең асылы буенча язмача җавап алырга, мөрәҗәгатьтә куелган мәсьәләләрне хәл итү компетенциясенә кергән дәүләт органына, җирле үзидарә органына яисә вазыйфаи затка язмача мөрәҗәгатьне яңадан җайга салу турында хәбәрнамә алырга;

4) мөрәҗәгать буенча кабул ителгән карарга яисә Россия Федерациясе законнары нигезендә административ һәм (яки) суд тәртибендә мөрәҗәгать каралуга бәйле рәвештә гамәлгә (гамәл кылмау) шикаять белән мөрәҗәгать итәргә;

5) мөрәҗәгатьне карауны туктату турында гариза белән мөрәҗәгать итәргә.

6 статья. Мөрәҗәгать итү белән бәйле рәвештә граждан иминлеге гарантияләре

1. Гражданны дәүләт органына, җирле үзидарә органына яисә күрсәтелгән органнар яисә вазыйфаи зат эшчәнлеге критикасына яисә үз хокукларын, ирекләрен һәм законлы мәнфәгатьләрен яисә хокукларын, ирекләрен һәм башка затларның законлы мәнфәгатьләрен торгызу яки яклау максатларында эзәрлекләү тыела.

2. Мөрәҗәгатьне караганда мөрәҗәгатьтәге мәгълүматларны, шулай ук гражданинның шәхси тормышына кагылышлы мәгълүматларны аның ризалыгыннан башка гына таратырга рөхсәт ителми. Мөрәҗәгатьтәге мәгълүматларны ачу, дәүләт органына, җирле үзидарә органына яисә вазыйфаи затка язмача мөрәҗәгать итү, мөрәҗәгатьтә куелган мәсьәләләрне хәл итү компетенциясенә кергән мәгълүматларны белдерү булып тормый.

2002 елның 14 ноябре                                                                        № 138-ФЗ

ГРАЖДАНЛЫК ПРОЦЕССУАЛЬ КОДЕКСЫ

РОССИЯ ФЕДЕРАЦИЯСЕ

251 статья. Норматив хокукый актларга дәгъва белдерү турында гариза бирү

1. Билгеләнгән тәртиптә кабул ителгән һәм басылып чыккан дәүләт хакимияте органы, җирле үзидарә органы яисә вазыйфаи затның норматив хокукый акты белән аларның Россия Федерациясе Конституциясе, законнары һәм башка норматив хокукый актлар белән гарантияләнгән хокуклары һәм ирекләре бозыла дип санаучы граждан, шулай ук прокурор үз компетенциясе чикләрендә әлеге актны законга тулысынча яисә өлештә каршы килә дип тану турында гариза белән судка мөрәҗәгать итәргә хокуклы.

2. Норматив хокукый актны законга тулысынча яки өлешчә судка каршы килә дип тану турындагы гариза белән Россия Федерациясе Президенты, Россия Федерациясе Хөкүмәте, Россия Федерациясе субъектының закон чыгару (вәкиллекле) органы, Россия Федерациясе субъектының югары вазыйфаи заты, җирле үзидарә органы, билгеләнгән тәртиптә кабул ителгән һәм басылып чыккан норматив хокукый акт белән аларның компетенциясе бозылган дип санаучы муниципаль берәмлек башлыгы мөрәҗәгать итәргә хокуклы.

3. Судта әлеге бүлектә каралган тәртиптә, Конституциягә тикшерү Россия Федерациясе Конституция Судының аерым компетенциясенә кертелгән норматив хокукый актларга дәгъва белдерү турында гариза каралмый.

4. Норматив хокукый актларны дәгъвалау турында гаризалар әлеге Кодексның 24, 26 һәм 27 статьяларында билгеләнгән суд эшчәнлеге буенча бирелә. Район судына әлеге Кодексның 26 һәм 27 статьяларында күрсәтелмәгән норматив хокукый актларга дәгъва белдерү турында гаризалар бирелә. Гариза норматив хокукый актны кабул иткән дәүләт хакимияте органы, җирле үзидарә органы яки вазыйфаи затның урнашу урыны буенча район судына тапшырыла.

5. Норматив хокукый актны дәгъва итү турында гариза Кодексның 131настодагы статьясында каралган таләпләргә туры килергә һәм дәгъва белдерелә торган норматив хокукый актны кабул иткән дәүләт хакимияте органы, җирле үзидарә органы яисә вазыйфаи затның исеме, аның исеме һәм кабул итү датасы турында өстәмә мәгълүмат булырга тиеш; гражданинның яисә билгесез затлар даирәсенең нинди хокуклары һәм ирекләре әлеге акт яисә аның өлеше белән бозыла дигән күрсәтмә булырга тиеш.

6. Норматив хокукый актны дәгъва итү турындагы гаризага дәгъва белдерелә торган норматив хокукый актның яисә аның бер өлешенең, массакүләм мәгълүмат чарасы нинди һәм әлеге актның кайчан басылуын күрсәтеп, күчермәсе теркәлә.

7. Норматив хокукый актны дәгъвалау турында гариза судка бирү дәгъва белдерелә торган норматив хокукый актның гамәлдә булуын туктатып тормый.

8. Судья, әгәр законлы көченә кергән суд карары бар икән, дәгъва белдерелә торган норматив хокукый актның дәүләт хакимияте органы, җирле үзидарә органы яисә вазыйфаи затның гаризада күрсәтелгән нигезләр буенча законлылыгы тикшерелде.

254 статья. Дәүләт хакимияте органының, җирле үзидарә органының, вазыйфаи затның, дәүләт яисә муниципаль хезмәткәрнең карарларына, гамәлләренә (гамәл кылмавына) дәгъва белдерү турында гариза бирү

1. Граждан, оешма судта дәүләт хакимияте органы, җирле үзидарә органы, вазыйфаи зат, дәүләт яки муниципаль хезмәткәренең гамәлләренә (гамәл кылмауларына), аларның хокуклары һәм ирекләре бозылган дип санаса, шикаять белдерергә хокуклы. Граждан, оешма турыдан-туры судка яисә дәүләт хакимияте органына, җирле үзидарә органына, вазыйфаи затка, дәүләт яки муниципаль хезмәткәргә буйсыну тәртибендә Югары торучы судка мөрәҗәгать итәргә хокуклы.

2. Гариза әлеге Кодексның 24 - 27 статьяларында билгеләнгән судта каралу буенча судка тапшырыла. Гариза граждан үзенең яшәү урыны буенча яки дәүләт хакимияте органы, җирле үзидарә органы, вазыйфаи зат, дәүләт яки муниципаль хезмәткәр урнашкан урын буенча судка, дәгъва белдерелә торган карар, гамәлгә (гамәл кылмау) дәгъва белдерә ала.

Мөрәҗәгать итүче дәүләт серен тәшкил итүче мәгълүматлардан хәбәрдар булу сәбәпле, Россия Федерациясеннән чыгу рөхсәтеннән баш тарту республиканың тиешле Югары судына, край, өлкә судына, федераль әһәмияттәге шәһәр судына, автоном өлкәсе судына, автоном округ судына, сәфәре турындагы үтенечне канәгатьләндермичә калдыру турында Карар кабул итү урыны буенча автоном округ судына дәгъва белдерә.

3. Дәгъва белдерелә торган карар, хәрби идарә органы яисә хәрби часть командиры (башлыгы) гамәле (гамәл кылмау) турында хәрби хезмәткәрнең гаризасы хәрби судка бирелә.

4. Суд дәгъва белдерелә торган карарның законлы көченә кергәнче гамәлдә булуын туктатырга хокуклы.

255 статья. Граждан суд эшчәнлеге тәртибендә дәгъва белдерелә торган дәүләт хакимияте органнарының, җирле үзидарә органнарының, вазыйфаи затларның, дәүләт яисә муниципаль хезмәткәрләрнең карарлары, гамәлләре (гамәл кылмау), гамәлләре (гамәл кылмау)

Граждан суд эшчәнлеге тәртибендә дәгъва белдерелә торган дәүләт хакимияте органнарының, җирле үзидарә органнарының, вазыйфаи затларның, дәүләт яисә муниципаль хезмәткәрләрнең карарларына, гамәлләренә (гамәл кылмавына) коллегиаль һәм бертөрле карарлар һәм гамәлләр (гамәл кылмау) керә, алар нәтиҗәсендә алар нәтиҗәсендә коллегиаль һәм бертөрле карарлар һәм гамәлләр (гамәл кылмау):

гражданның хокуклары һәм ирекләре бозылган;

граждан тарафыннан аның хокукларын һәм ирекләрен гамәлгә ашыруга каршылыклар булдырылган;

гражданинга нинди дә булса бурыч йөкләнде яки ул законсыз рәвештә җаваплылыкка тартылды.

256 статья. Судка гариза белән мөрәҗәгать итү вакыты

1. Гражданин судка аның хокуклары һәм ирекләре бозылу турында мәгълүм көннән өч ай эчендә гариза белән мөрәҗәгать итәргә хокуклы.

2. Гариза белән судка мөрәҗәгать итүнең өч айлык вакытын үткәрү суд өчен гариза кабул итүдән баш тарту өчен нигез булып тормый. Вакытыннан алдан суд утырышында яки суд утырышында ял итү сәбәпләре ачыклана һәм гариза канәгатьләндерүдән баш тарту өчен нигез була ала.

2002 елның 24 июле                                                                               № 95-ФЗ

РОССИЯ ФЕДЕРАЦИЯСЕ

АРБИТРАЖ ПРОЦЕССУАЛЬ КОДЕКСЫ

РОССИЯ ФЕДЕРАЦИЯСЕ

 197 статья. Норматив булмаган хокукый актларга, дәүләт органнары, җирле үзидарә органнары, федераль закон тарафыннан аерым дәүләт яисә башка гавами вәкаләтләр бирелгән башка органнар, оешмалар карарларына һәм гамәлләренә (гамәл кылмау) шикаять белдерү турындагы эшләрне карау тәртибе

1. Эшкуарлык һәм башка икътисадый эшчәнлек өлкәсендә затларның хокукларына һәм законлы мәнфәгатьләренә кагылышлы норматив булмаган хокукый актларга, дәүләт органнарының, җирле үзидарә органнарының, федераль закон тарафыннан аерым дәүләт яисә башка гавами вәкаләтләр бирелгән башка органнарның, оешмаларның карарларына һәм гамәлләренә (гамәл кылмау) һәм карарларына (гамәл кылмау) кагылышлы дәгъва белдерү турында эшләр (алга таба - органнары), вазыйфаи затлар, шул исәптән суд приставлары-башкаручылары, әлеге кодекста каралган дәгъвалы җитештерүнең гомуми кагыйдәләре буенча Арбитраж суды тарафыннан әлеге бүлектә билгеләнгән үзенчәлекләр белән карала.

2. Норматив булмаган хокукый актларны, халык алдында вәкаләтләрне гамәлгә ашыручы органнарның карарларын һәм гамәлләрен (гамәл кылмау) дәгъвалау турында эшләр буенча җитештерү Арбитраж судына мөрәҗәгать иткән, норматив булмаган хокукый актларны гамәлдә түгел дип тану яки күрсәтелгән органнар һәм затларның законсыз карарларын һәм гамәлләрен (гамәл кылмау) тану турында таләп белән кызыксынган зат гаризасы нигезендә кузгатыла.

198 статья. Норматив булмаган хокукый актларны гамәлдә түгел дип тану турында гариза белән Арбитраж судына мөрәҗәгать итү хокукы законлы түгел

1. Гражданнар, оешмалар һәм башка затлар, әгәр дәгъва белдерелә торган норматив булмаган хокукый акт, карар һәм гамәл (гамәл кылмау) законга яисә башка норматив хокукый актка туры килми һәм эшкуарлык һәм башка икътисадый эшчәнлек өлкәсендә аларның хокукларын һәм законлы мәнфәгатьләрен боза дип санаса, Арбитраж судына мөрәҗәгать итәргә хокуклы, аларга законсыз рәвештә нинди дә булса бурычлар йөкли, эшкуарлык һәм башка икътисадый эшчәнлекне гамәлгә ашыру өчен башка каршылыклар тудыра.

2. Прокурор, шулай ук гавами вәкаләтләрне гамәлгә ашыручы органнар, әгәр алар дәгъва белдерелә торган норматив булмаган хокукый акт, карар һәм гамәл (гамәл кылмау) законга яисә башка норматив хокукый актка туры килми дип санаса, гражданнарның, оешмаларның, эшкуарлык һәм башка икътисадый эшчәнлек өлкәсендә башка затларның хокукларын һәм законлы мәнфәгатьләрен юкка чыгара дип тану турында гариза белән Арбитраж судына мөрәҗәгать итәргә хокуклы, аларга нинди дә булса бурычлар йөкли, эшмәкәрлек һәм башка икътисадый эшчәнлекне гамәлгә ашыру өчен башка каршылыклар тудыра.

3. Норматив булмаган хокукый актларны гамәлдә түгел дип тану турында гаризалар, әгәр аларны карау федераль закон нигезендә башка судлар компетенциясенә кертелмәгән булса, арбитраж судында законсыз карала.

4. Гариза, федераль законда башкача билгеләнмәгән очракта, гражданга, оешмаларга аларның хокукларын һәм законлы мәнфәгатьләрен бозу турында билгеле булган көннән өч ай эчендә Арбитраж судына тапшырылырга мөмкин. Нигезле сәбәпләр аркасында югалган гариза бирү срогы суд тарафыннан торгызылырга мөмкин.

199 статья. Норматив булмаган хокукый актны гамәлдә түгел дип тану турындагы гаризага таләпләр законсыз дип санала

1. Норматив булмаган хокукый актны законсыз дип тану турында гариза әлеге Кодексның 1 өлешендә, 1, 2 өлешнең 2 һәм 10 пунктларында, 125 статьясындагы 3 өлешендә каралган таләпләргә туры килергә тиеш.

Гаризада шулай ук күрсәтелергә тиеш:

1) дәгъва белдерелә торган актны кабул иткән орган яисә затның исеме, дәгъва белдерелә торган гамәлләр кылган (гамәл кылмау) исеме);

2) исеме, номеры, дәгъва белдерелә торган актны кабул итү датасы, карар кабул итү вакыты, гамәлләр кылу вакыты;

3) мөрәҗәгать итүче фикеренчә, дәгъва белдерелә торган акт, карар һәм гамәл (гамәл кылмау) белән бозылган хокук һәм законлы мәнфәгатьләр);

4) мөрәҗәгать итүче фикеренчә, дәгъва белдерелә торган актка, карар һәм гамәлгә (гамәл кылмау) туры килми торган законнар һәм башка норматив хокукый актлар);

5) мөрәҗәгать итүченең норматив булмаган хокукый актын гамәлдә түгел, карарлар һәм гамәлләр (гамәл кылмау) законсыз дип тану турындагы таләбе.

Суд приставлары хезмәтенең вазыйфаи затының карарларына һәм гамәлләренә (гамәл кылмавына) дәгъва белдерү турында гаризада шулай ук күрсәтелгән вазыйфаи затның карарларына һәм гамәлләренә (гамәл кылмавына) дәгъва белдерелә торган башкарма документ турында мәгълүматлар күрсәтелергә тиеш.

2. Гаризага әлеге Кодексның 126 статьясында күрсәтелгән документлар, шулай ук дәгъва белдерелә торган актның тексты, карар тексты теркәлә.

Суд приставлары хезмәтенең вазыйфаи затының карарларына һәм гамәлләренә (гамәл кылмау) дәгъва белдерү турындагы гаризага, моннан тыш, гариза күчермәләрен һәм күрсәтелгән вазыйфаи затка кирәкле дәлилләрне җибәрүне раслаучы хәбәр яки башка документлар теркәлә.

3. Мөрәҗәгать итүченең үтенечнамәсе буенча Арбитраж суды дәгъва белдерелә торган актның, карарларның гамәлдә булуын туктатып торырга мөмкин.

2001 елның 30 декабре                                                                        № 195-ФЗ

РОССИЯ ФЕДЕРАЦИЯСЕ

РОССИЯ ФЕДЕРАЦИЯСЕ КОДЕКСЫ

АДМИНИСТРАТИВ ХОКУК БОЗУЛАР ТУРЫНДА

30.1 статья. Административ хокук бозу турындагы эш буенча карар шикаять белдерү хокукы

1. Административ хокук бозу турындагы эш буенча карар әлеге Кодексның 25.1-25.5.1 статьяларында күрсәтелгән затларга шикаять белдерелергә мөмкин:

1) судья тарафыннан югары судьяга чыгарылган;

2) коллегиаль орган чыгарылган - коллегиаль орган урнашкан урын буенча район судына;

3) вазыйфаи зат тарафыннан чыгарылган-вазифа затына йә эшне карау урыны буенча район судына югары торучы органга;

3.1) әлеге Кодексның 23.79 статьясындагы 2 өлешендә, 23.79.1 статьясындагы 2 өлешендә яисә 23.79.2 статьясындагы 2 өлешендә күрсәтелгән вазыйфаи зат тарафыннан Россия Федерациясе Президентының, Россия Федерациясе Хөкүмәтенең тиешле норматив хокукый актында вәкаләтле органга яисә башкарма хакимиятнең федераль органы вәкаләтләре өлешен гамәлгә ашыруны тапшыру турында килешү белән йә әлеге Кодексның 23.79.2 статьясындагы 2 өлешендә күрсәтелгән вазыйфаи затка яисә әлеге Кодексның 23.79.2 статьясындагы 2 өлештә күрсәтелгән вазыйфаи затка;

4) Россия Федерациясе субъекты законы нигезендә төзелгән башка орган тарафыннан эшне карау урыны буенча район судына чыгарылган.

1.1. Судья тарафыннан чыгарылган административ хокук бозу турындагы эш буенча карар шулай ук Югары судка әлеге Кодексның 28.3 статьясы нигезендә административ хокук бозу турында беркетмә төзергә вәкаләтле вазыйфаи зат тарафыннан шикаять белдерелергә мөмкин.

2. Административ хокук бозу турындагы эш буенча карарга шикаять судка һәм югары вазыйфаи затка кергән очракта, шикаятьне судка карый.

Шикаятьне карау нәтиҗәләре буенча карар чыгарыла.

3. Эшкуарлык яисә башка икътисадый эшчәнлекне юридик зат яисә юридик зат оештырмыйча эшкуарлык эшчәнлеген гамәлгә ашыручы зат тарафыннан гамәлгә ашыруга бәйле административ хокук бозу турындагы эш буенча Арбитраж процессуаль законнар нигезендә Арбитраж судына шикаять бирелә.

4. Административ хокук бозу турында эш кузгатудан баш тарту турындагы билгеләмә әлеге бүлектә билгеләнгән кагыйдәләр нигезендә шикаять бирелә.

30.2 статья. Административ хокук бозу турындагы эш буенча карарга шикаять бирү тәртибе

1. Административ хокук бозу турындагы эш буенча карар чыгарылган органга, эш буенча карар чыгарылган һәм шикаять кергән көннән өч тәүлек эчендә аны эш материаллары белән тиешле судка, югары вазыйфаи затка тиешле органга җибәрергә тиешле органга карата шикаять бирелә.

2. Административ арест яисә административ чыгарып җибәрү рәвешендә административ җәза билгеләү турында судья карарына карата шикаять алынган көнне Югары судка җибәрелә.

3. Шикаять турыдан-туры судка, югарыдагы вазыйфаи затка, аны карарга вәкаләтле органга тапшырылырга мөмкин.

4. Шикаятьне карау судья компетенциясенә карамаса, административ хокук бозу турындагы эш буенча карар шикаять белдергән вазыйфаи зат компетенциясенә керми икән, шикаять карау ведомствога буйсыну буенча өч тәүлек эчендә карап тикшерүгә җибәрелә.

5. Дәүләт пошлинасын административ хокук бозу турындагы эш буенча карарга карата шикаять алынмый.

6. Эшчәнлеген административ туктатып тору рәвешендә административ җәза билгеләү турында судья карарына карата шикаять алынган көнне Югары судка җибәрелергә тиеш.

30.3 статья. Административ хокук бозу турындагы эш буенча карар шикаять бирү срогы

1. Административ хокук бозу турындагы эш буенча карарга карата шикаять тапшыру яки карарның күчермәләрен алган көннән ун тәүлек эчендә бирелергә мөмкин.

2. Әлеге статьяның 1 өлешендә каралган срок шикаять бирүче зат үтенечнамәсе буенча күрсәтелгән вакыт узган очракта судья яисә вазыйфаи зат тарафыннан яңадан торгызылырга, шикаятьне хокукый яктан карарга мөмкин.

3. Статьяларда каралган административ хокук бозулар турында эшләр буенча карарларга карата шикаятьләр 5.1-5.25, 5.45-5.52, 5.56, 5.58, 5.69 әлеге кодекс, карарның күчермәсе тапшырылганнан яки алганнан соң биш көн эчендә тапшырылырга мөмкин.

4. Административ хокук бозу турындагы эш буенча карар шикаять бирү срогын торгызу турындагы үтенечнамәне кире кагу турында билгеләмә чыгарыла.